รอยจุดบนใบ ต่อมน้ำหวาน (EFN) – Philodendron

รอยจุดใส ๆ หรือจุดขอบน้ำตาล คือต่อมน้ำหวานบนใบของ Philodendron ทำหน้าที่ผลิตน้ำหวาน เพื่อล่อให้มดเข้ามากิน Source: World Tree Plants 

ใน Philodendron ส่วนใหญ่ จะมีการสร้างต่อมน้ำหวานกระจายอยู่บนก้านและใบเรียกว่า Extrafloral Nectaries หรือ EFN โดย ต่อมน้ำหวาน นี้มีลักษณะเป็นจุดหรือวงรีโปร่งแสง อาจมีขอบที่แตกต่างกันไปเช่นสีเหลือง น้ำตาล บางชนิดมีสีม่วงอ่อนๆ ขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางมักจะไม่ใหญ่เกิน 1 มิลลิเมตร ไม่จำกัดว่าจะต้องเป็นต้นที่โตแล้ว ต่อมน้ำหวานเหล่านี้ มีกันได้ตั้งแต่ต้นเล็ก ๆ เลยค่ะ

รอยจุดสีน้ำตาล คือต่อมน้ำหวาน (EFN) บริเวณก้านของ Philodendron จะเห็นว่าต่อมน้ำหวานนี้กระจายไปทั่ว ลักษณะเหมือนไม้ติดโรคแต่ไม่ใช่นะคะ เป็นธรรมชาติของเขาเลยค่ะ

บริเวณของต้นที่เจอ ต่อมน้ำหวาน (EFN) มากที่สุดจะอยู่ที่ก้านใบ (petiole) ต่อมนี้ผลิตสารเหลวที่มีน้ำตาลเป็นองค์ประกอบหลัก (sugar-rich liquid ) เพื่อเป็นอาหารล่อมด มดได้กลิ่นน้ำตาล ก็จะตามมากินน้ำหวานเหล่านี้ และมดก็จะตอบแทนด้วยการปกป้องดูแลต้นไม้จากแมลงรบกวนต่าง ๆ เช่น หนอนผีเสื้อ ด้วงกินใบ และอื่น ๆ ลักษณะนี้เรียกว่า ภาวะการได้ประโยชน์ร่วมกัน (Protocooperation) อยู่ร่วมกันแล้วได้ประโยชน์ทั้งคู่ และสามารถแยกกันได้

ต่อมน้ำหวานบริเวณใบ บางครั้งบริเวณขอบของจุดอาจมีสีเข้มให้เห็น แบบนี้จะแยกแยะได้ง่ายว่าไม่ใช่ราสนิมแน่ ๆ เพราะราสนิมหรือเชื้อราเข้าทำลาย อาจเป็นว่าบริเวณจุดมีผง ๆ สีเข้ม หรือมีขอบไหม้ชัดเจนค่ะ

สิ่งที่อาจเกิดขึ้นตามมาเมื่อมี ต่อมน้ำหวาน

การมีต่อมน้ำหวาน เพื่อสร้างพันธมิตรตามธรรมชาติ เหมือนจะเป็นเนื้อเรื่องที่ดี Happy Ending แต่จะไม่ดีเลยหากมีสิ่งเหล่านี้เกิดขึ้น

• มดมาทำรังใกล้ๆ เนื่องจากมีแหล่งอาหารแล้ว (น้ำหวาน) มดอาจมาอาศัยอยู่ในกระถางต้นไม้ของเรา และเราไม่อาจไว้ใจได้ว่า มดจะแบกเพลี้ยมาอยู่กินใต้ชายคาของเราด้วยหรือไม่ 

• เชื้อราดำมาขอเข้าปาร์ตี้ ร่วมกินน้ำหวานด้วย บางครั้งเราอาจพบราดำและราชนิดอื่น ๆ เจริญเติบโตอยู่บนต่อมน้ำหวาน ซึ่งเป็นภาพที่ไม่สวยงาม เราสามารถใช้น้ำผสมยาฆ่าราเช็ดออกได้

• ความไม่สวยงาม เมื่อเกิดบนใบ จะให้ความรู้สึกเหมือนไม้ป่วย มือใหม่อาจตกใจคิดว่าเป็นเชื้อราและตัดออก ทำให้ต้นไม้เสียพื้นที่สังเคราะห์แสงไปฟรี ๆ